Według otrzymanych informacji (dopiero po napisaniu tego artykułu) Biblioteka spełniła moje żądania.
Cieszę się bardzo, że pracownicy przeszli szkolenie, o czym mnie zapewniono mailowo, obiecano mi, że dostanę nagranie z tego szkolenia.
Załączam zrzut ekranowy przeprosin:
Długo się zbierałam do napisania artykułu o moich prawach autorskich i własnościowych.
Nigdy nie umieściłam na blogu uwagi o tym, że moje jest moje, bo to jest tak oczywiste, a nieznajomość prawa nikogo nie zwalnia z odpowiedzialności.
Dlaczego akurat dopiero teraz poruszam ten temat?
Ciągle pokazuję tu swoje obrazy, inne prace. Ostatnio zostałam oszukana na dużym świecowym zamówieniu. Jest we mnie pewien rodzaj rozgoryczenia, a zarazem bojowe nastawienie, wykorzystuję więc wyciągnięte pazurki.
Wiele razy proszono mnie o jakieś zdjęcie, o możliwość posłużenia się którąś z moich prac. Zależnie od tego, kto i dlaczego mnie prosił, dawałam pozwolenie, często bez żadnej gratyfikacji.
Liczyłam i liczę na to, że ktoś uzna moje zdjęcie, akwarelę, obraz, kaligrafię, świecę, tekst za efekty finalny pracy, a za pracę należy się zapłata, chyba, że sama z tego nie skorzystam.
Nie chodzi tu o to, żeby tak strasznie od kropki do kropki czegoś pilnować, ale zwykła ludzka uczciwość wymaga podpisania chociażby źródła. Cytaty wszak są dozwolone, itp.
Już wiele razy spotkałam się z naruszeniem moich praw autorskich, a to jakieś radio wzięło sobie ilustrację na stronę internetową, a to jakaś fundacja, a to gazeta lokalna zrobiła zdjęcie mojej dekoracji, wyjęła ją z kontekstu, zmieniła proporcje i nie myślała o żadnych przeprosinach, nawet po liście napisanym przez prawnika z ZAIKSu. Niektóre sprawy to dawne czasy.
Blogowo też już mnie to dotknęło.
Niedawno Pani Aldona pytała o to, gdzie się podziała lista filmów i książek związanych z Toskanią. Wyrzuciłam spis, bo zajmował dużo miejsca, bo chcę ograniczyć liczbę elementów na blogu do minimum. Pytanie przypomniało mi jednak, że trafiłam kiedyś w sieci na swoją listę, żywcem zerżniętą, bez żenady autora, któremu na to zwróciłam uwagę.
Od dawna już nie przeglądam stron polskojęzycznych o Toskanii, jako taka znajomość włoskiego pozwala mi na korzystanie z bogatych źródeł w tubylczym języku. Ale, nie łudźmy się, środowisko piszących o Toskanii, czy nawet o Włoszech, jest tak małe, że ciągle się gdzieś natykam na innych piszących o tym regionie. Poza tym wielu czytelników jest fanami wielu autorów, a to przekłada się na (chociażby) facebookowe udostępnienia, więc tym sposobem i tak widzę, co piszą inni autorzy.
Do brzegu Małgorzato!
Wszystko zaczęło się mniej więcej rok temu. Ze zdumieniem wielkim zobaczyłam relację ze spotkania autorskiego w jednej z wypożyczalni Miejskiej Biblioteki im. Rumla w Warszawie, której tłem była gazetka w stylu najgorszych gazetek szkolnych, ale jej elementami były ... moje kaligramy!
Od razu zaznaczę, że od jednego z uczestników tego wydarzenia wiem, że autorka zapytała, czy ja się zgodziłam na użycie moich prac. Odpowiedź pań z biblioteki zachwyconych moimi pracami nie przeszkodziła potem w przeprowadzeniu całego spotkania z moimi pracami w tle.
Dodam jeszcze niechętnie, że nie jestem wielką entuzjastką pisania bohaterki wydarzenia, więc tym bardziej nie życzę sobie "upiększać" jej występów.
Clou tego wszystkiego jest świadomość bibliotekarzy.
Zanim ruszyłam z oficjalnym pismem do dyrektorki Biblioteki, zrobiłam wywiad pomiędzy zaprzyjaźnionymi i znajomymi bibliotekarzami, a mam ich sporo i wśród przyjaciół i wśród czytelników.
Świadomość prawa autorskiego była porażająco blada. Tylko jedna pani, ze szkolnej biblioteki, przeszła szkolenie i wiedziała że złamano prawo. A już osłabił mnie tekst pewnej dyrektorki biblioteki publicznej, która rozbrajająco powiedziała, że ona to się na tym nie zna.
Dodam, że złamano prawo autorskie Moniki Zawadzkiej (jako poetki) i moje (interpretacja jej wierszy). Złamano też prawo własności, wszystkie prace użyte do zrobienia gazetki, są w moim posiadaniu. Złamano tez prawo do reprodukcji, które też należy do mnie, ja je wykonałam.
Wspaniała młoda prawniczka z Warszawy napisała mi list wzywający do zapłaty za naruszenie praw autorskich. Należało się spodziewać, że dyrektorka Biblioteki nie będzie skłonna do spełnienia moich żadań. Nie zaprzeczyła, że naruszono prawo, ale ... spotkanie było bardzo kameralne, przyszło mało czytelników, nie mają pieniędzy na zapłatę za karę, zrobią mi wystawę w Warszawie (Tak? A skąd na to wezmą pieniądze?), pracownica młoda, niedoświadczona, itp.
Przyznam, że ta pracownica to był dobry chwyt. O tym za chwilę.
Długo się zastanawiałam, aż po kilku miesiącach napisałam, że zrezygnuję z roszczeń, jeśli przeproszą mnie na swojej stronie oraz przeprowadzą szkolenie dla wszystkich pracowników na temat prawa autorskiego, z użyciem opisu sytuacji zaistniałej z moimi pracami.
Przeprosin na stronie nie zobaczyłam.
O szkoleniach nic mi nie napisano, nie przysłano na razie żadnej dokumentacji, dałam rok na ich realizację, ale że nie spełniono już pierwszego warunku, powinnam wrócić do wersji z żądaniem zadośćuczynienia.
Nie zrobię tego.
Z tego samego powodu, dla którego zmieniłam wcześniej roszczenia.
Po prostu strasznie się boję, że wynikiem przegranej Biblioteki, a to dosyć pewne, że przegrałaby, pracę straciłaby owa młoda bibliotekarka. Nie wyobrażam sobie mieć jej na sumieniu. No nie mogłam. Sama napisałam na początku artykułu, że nieznajomość prawa nie zwalnia z odpowiedzialności, ale, czym jest zrobienie gazetki z moich prac wobec pracy młodego człowieka? Straty nieporównywalne.
Zwrócę się teraz bezpośrednio do władz Biblioteki im. Rumla:
Szanowna Pani Dyrektor. Miała Pani wyczucie, jak oddalić groźbę obciążenia finasowego swojej placówki, ale zlekceważenie moich zmienionych roszczeń świadczy już nie o możliwościach Biblioteki, ale o Pani samej.
Zrobię więc szkolenie za Panią. Jedyne czego nie mogę zrobić, to przeprosić mnie publicznie. A może tak?
Drodzy Bibliotekarze! I nie tylko :)
Na co dzień dysponujecie dziełami wielu, wielu autorów. Być może zatraciliście poczucie, że za każdym napisanym słowem, za każdą ilustracją w książce, za każdym filmem, obrazem stoi człowiek, bardzo konkretny, ze swoimi emocjami, który włożył kawałek swojego życia w powstanie tego, czym potem się posługujecie. Włożył w to pracę. Wy studiowaliście, by móc zająć się tym, co robicie. Był to czas, który zaowocował potem pensją. Dokładnie tak samo było z autorami, przygotowali się wcześniej, by potem móc zarabiać na swoich dziełach.
A jak to ma się w świecie prawa?
O samym prawie autorskim nie muszę wiele pisać. Wiadomo, autor jest autorem i to on ma pełne prawo decydować o tym, co się dzieje z jego pracą.
Oto wyciąg z ustawy:
Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem, a w szczególności prawo do:
1) autorstwa utworu;
2) oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo;
3) nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania;
4) decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności;
5) nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.
Biblioteki są specyficznym środowiskiem, korzystającym z pewnego poważnego wyjątku - dozwolonego użytku publicznego.
Czy takim było zrobienie gazetki z moich prac?
1. Powielanie prac przez bibliotekę może zachodzić tylko w ramach zbioru będącego w jej posiadaniu, bądź po zawarciu umowy z autorem.
2. Biblioteki nie obejmuje wyraźnie prawo do użytku na cel edukacyjny. Nie są taką placówką, jak szkoły. Czy można je traktować jako placówki oświatowe? Niektóre jej działania na pewno są edukacyjne, wtedy można rozważyć możliwość użycia pracy. Trzeba jednak wiedzieć, że edukacyjnymi są warsztaty, nauczanie, ale nie spotkanie autorskie. Jest ono wydarzeniem dochodowym - nie dla biblioteki, ale dla autora. To raczej typ promocji, prezentacji. Biblioteki płacą zupełnie dobre pieniądze za spotkania autorskie. Jest to wydarzenie komercyjne i nie może być tak, że jedna autorka dostaje wynagrodzenie za swoje pojawienie się i poświęcenie czasu na rozmowę z czytelnikami, a druga autorka (a nawet i trzecia) nawet nie wie, że posłużono się jej pracami.
3. Można korzystać z utworów w granicach dozwolonego użytku pod warunkiem wymienienia imienia i nazwiska twórcy oraz źródła pochodzenia utworu. Na zdjęciach z relacji tego nie widać, ponoć było tam moje nazwisko, ale już Moniki Zawadzkiej chyba nie.
Na pewno nikt się nie zająknął o tym w swoich relacjach, ani Biblioteka ani autorka na swoich stronach internetowych.
4. Wolno korzystać z reprodukcji obrazu w ramach promocji wystawy, na której będzie można go zobaczyć. To nie ten przypadek.
5. Użycie moich prac nie służyło jakiejkolwiek edukacji. Dodatkowo, zmieniono ich wydźwięk poprzez takie a nie inne zestawienie. Punkt piąty z przytoczonego tu wyciągu mówi o tym, że autor ma prawo decydowania o sposobie użycia jego prac. Mnie wręcz rozjuszyło zrobienie z nich okropnej gazetki.
Drodzy Bibliotekarze!
Zastanówcie się więc, gdy spodobają się Wam czyjeś prace.
Więcej nie będę się rozpisywać. Przypomnę, że prace powstały wynikiem projektu artystycznego dwóch przyjaciółek. Doczekały się też włoskojęzycznej wersji.
Tutaj, cały projekt:
Monika zawierzyła mi swoje wiersze, a ja, z wielkim pietyzmem do tekstu, wieloma godzinami poszukiwań jak najlepszej formy zaprezentowałam je publiczności. Tylko ja mam prawo decydować o tym, co się stanie z pracami, a nawet ich reprodukcjami.
Edytowane:
Jest mi teraz to dopiero bardzo trudno. Aż mnie zatkało!
Okazuje się, że nie mogłam użyć zdjęcia, więc je wycofałam. Reakcja M. w komentarzu pod artykułem zdumiała mnie bardzo. Nakrzyczała na mnie? Przepraszam, jeśli coś źle zrozumiałam, może mam problem z czytaniem ze zrozumieniem, bo podczas marcowej rozmowy, dotyczącej zdjęcia padły słowa "rób, jak uważasz".
Pisząc ten artykuł nie chciałam się koncentrować na osobie autorki, co chyba zostało zauważone przez Czytelników? Zaznaczyłam wcześniej, że wiem, że autorka nawet zapytała się, czy ja wiem o użyciu moich prac. Nie chciałam używać jej nazwiska, bo nie o to w tej sprawie chodzi.
Jeśli jednak nie mogę posłużyć się zdjęciem M., to odsyłam Was do publicznej relacji autorki na jej blogu: http://aleksandraseghi.com/2016/07/06/spotkanie-autorskie-na-majdanskiej/
Póki jeszcze wisi, bo Biblioteka już usunęła zdjęcia z moimi pracami w tle. Ale chyba nie wie, że istnieje coś takiego, jak zrzuty ekranowe. Na szczęście je zrobiłam.
Non ho scritto in italiano, perché la cosa tratta della legge polacca sul copyright. L’hanno violata un anno fa, con riproduzioni delle mie opere.
