ZMASSOWANY ATAK DRAPIEŻNIKÓW

Już wiecie, kto wygrał zgadywankę?
Wszystkim dziękuję za niezły zestaw wycieczkowy. Podoba mi się Wasz tok myślenia. No, może z małym wyjątkiem, choć i tak cieszę się, że chyba dwie osoby pomyślały w kontekście sztuki i wysłały mnie do Ogrodu Tarota. Sam pomysł wysłania mnie do galerii sztuki w plenerze jest jak najbardziej trafny, ale ja od dzieciństwa mam dość silną alergię na wróżbiarstwo, więc programowo źle bym się tam czuła. Nie wspominając o tym, że nie odpowiada mi estetyka artystki.

O drapieżnikach będzie niżej. Na razie zatrzymajmy się na pierwszym słowie tytułu tego wpisu.
Tylko pół godziny drogi od ruin zamku Montemassi czekała na nas Massa Marittima.

Gdybym nie znała zdjęć z przewodników, to przejeżdżając przez Massę, nigdy bym się nie skusiła na jej  zwiedzenie. Nowa część dość zazdrośnie skrywa tę starszą, świetnie zachowaną, gdyż malaria panująca na tych terenach wytrzebiła mieszkańców miasta i na koniec XVI wieku było ich tylko 500 (gdy jeszcze w XIV wieku mieszkało tu 10.000 osób).
W ogóle to zaskoczyło mnie położenie miasta. Nie wiedzieć czemu, myślałam, że jest płasko rozłożone na nizinie, a tu spora góra wieńczyła kres wycieczki. Położenie miało niemały wpływ na  wzrost znaczenia miejscowości o korzeniach etruskich i rzymskich. Otóż w IX wieku greccy piraci zniszczyli Populonię i siedzibę biskupów, więc ci schronili się na wysokim wzgórzu, co przysporzyło miastu splendoru, no i, oczywiście, je wzbogaciło.
"Mądry" GPS stwierdził, że centrum miasta jest gdzieś po środku współczesnego osiedla mieszkaniowego, ale trudno było nie zauważyć katedralnej dzwonnicy wystającej ponad dachami. Zaparkowaliśmy pod ciekawą wieżą zwaną Torre del Candeliere (mam problem ze zgrabnym przetłumaczeniem, bo candeliere to świecznik). Ogromny łuk łączy ją ze starymi murami, cały ten kompleks nazywa się sieneńskimi koszarami i jest świadkiem panowania Sieny na tym terytorium.

Potem nad wyraz inteligentnie odczytaliśmy trójwymiarowy metalowy plan miasta. Tak dobrze nam poszło, że poszliśmy zupełnie w przeciwnym kierunku, niż trzeba było iść do Duomo.
Chyba, że plan był wadliwy, w co z chęcią uwierzę :)
Nie ma tego złego, co by w dobre miejsce nas nie wywiodło. Trafiliśmy do przyklasztornego XIV wiecznego kościoła św. Augustyna. Ciekawy "przysadzisty" gotyk jest charakterystyczną cechą tej budowli. Nie wypełnia go nadmiar ozdób. Przystaję przy prostej i majestatycznej chrzcielnicy. Zastanawiam się nad obrazami z powycinanymi otworami na rzeźby. Z lubością przyglądam się prostemu freskowi na antependium bocznego ołtarza.

Zza bocznych drzwi widać coś, czego nie mogę ominąć - chiostro.

Aby je zobaczyć, trzeba wyjść z kościoła i skręcić w prawo, tam czeka uczta XV wiecznych rytmów, eleganckich kapiteli, a i bywa, że niespotykanych baz kolumn.

Mogłabym już tam zostać ze szkicownikiem, ale wiedziałam, że Massa ma coś więcej do zaproponowania.
Chodzi mi o katedrę, o jej zobaczeniu marzyłam już od dawna.
Czy zdarza się Wam odkładać przysłowiowego cukierka na później i cieszyć się samym czasem oczekiwania na słodkości?
Kiedy już zorientowaliśmy się w planie miasta, nie poszliśmy najprostszą drogą do katedry, tylko tak mocno obocznie :)
Zobaczyliśmy imponujący fragment murów miejskich, zamknięty kościół św. Franciszka, wybudowany ponoć z inicjatywy samego Świętego, który w 1220 roku pielgrzymował przez Maremmę i jeszcze kilka innych interesujących detali miasta. Zaułki, kwiaty i rzeźbę Mitoraja.

Bardzo ciekawe jest dojście do docelowej świątyni, ulica, którą szliśmy, opada w dół i zakręcając teatralnie dawkuje widok.

Widok niby już mi znany z fotografii, a jednak zaskakujący. Na razie nie wspomnę o architekturze, ale o samym położeniu - mistrzowsko wybrane! Dodatkowo podkreślone imponującymi schodami. Jakby było mało trzy iglice z frontonu i dzwonnicy jeszcze bardziej wznoszą kompleks ku górze.
Wyobrażam sobie wczesny poranek, powiedzmy tak na początku XV wieku, wychodzę ze Mszy św. i widzę dalekie, przesłonięte błękitną mgłą wzgórza. Zapewne nie było wtedy tych ceramicznych rzeźb, które obecnie wytyczają przedplan dla pięknej panoramy.

Myślę, że nie muszę pisać, dlaczego zakochałam się w tej budowli od pierwszego wejrzenia?
A jednak napiszę.
Wszystko w fasadzie, oprócz gotykizującej góry, bardziej związanej ze stylem sieneńskim, odwołuje się do cech architektury romańskiej z Pizy. A to ślepe arkady, rytmy kolumn, romby (dziwnie umieszczone, każdy na innej wysokości). Dlaczego ja dopiero teraz tu trafiłam?
Ależ tu się dzieje!

I właśnie lwy, drapieżne, okrutne.

Od razu na myśl przychodzi Giovanni Pisano i jego ambona w Pistoi. Tu w Massie rzeźby powstały w warsztacie mistrza, ale raczej wyszły spod ręki jego uczniów, lecz i tak nie sposób nie zauważyć podobieństwa  brodatego mężczyzny podpierającego kolumnę do starca z pistojskiej ambony.

Przyznam się, że jedną figurkę odczytałam nader dziwnie, myślałam, że to kobieta trzymająca się za piersi. Hmm, trochę mnie zdziwiło takie przedstawienie, ale może dałoby się do niego drobić jakąś historię? Dopiero po powrocie do domu, po powiększeniu zdjęcia, zobaczyłam, że w rzeczywistości żadna kobieta, żadne piersi, jeno mężczyzna trzymający księgę.

We fryzie nadproża w pięciu scenach zapoznajemy się z życiem San Cerbone, patrona świątyni.

San Cerbone? Dziwne imię.
To biskup Populonii, pochodzący z Afryki, który zbiegł przed Longobardami na Elbę, wiódł tam pustelnicze życie i  zmarł w 573 roku. Na jego życzenie zwłoki wróciły na ląd, co było nie lada wyczynem, gdyż ziemie te nadal były pod longobardzką okupacją. W cudowny sposób warunki pogodowe sprzyjały wykonawcom ostatniej woli biskupa. Relikwie świętego znajdują się w prezbiterium, ale o tym, gdy wejdę do wnętrza.

Dzwonnica bardzo zgrabnie dołącza się do bryły kościoła, oryginalna zachowała się tylko do poziomu tryforium (trójdzielnego okna), ale XIX wieczne uzupełnienia idealnie wyniosły ja ku górze. Do tego pionu zbiegają się linie katedry, z prawej strony i pałacu biskupiego, z lewej, tworząc trójkątny plac, z którego bocznym wejściem wchodzi się do Duomo di San Cerbone.

Nieposłusznie nie zauważam zakazu fotografowania, nie jestem w tym odosobniona.
Na szczęście nikt mnie nie goni za to przestępstwo, a ja mogę spokojnie zapisać sobie, co bardziej poruszające mnie fragmenty trzynawowego wnętrza.
Pisałam o majestatycznej chrzcielnicy widzianej wcześniej w kościele św. Augustyna. Ha! Popatrzcie na tę katedralną z XIII wieku.

Dolna część opowiada nam o życiu Jana Chrzciciela, Cerbone i Regolo (towarzysza w podróży z Afryki, którego relikwie przechowuje z kolei katedra w Lukce). Nie może zabraknąć też i Chrystusa oraz Madonny.
Na wyższym, troszkę młodszym (bo XV wiecznym) poziomie widzimy proroków i patriarchów. Całość wieńczy figura Jana Chrzciciela.
Wszystko zaś wspiera się na lwach. Znowu drapieżniki!
Jeśli jeszcze nie wiecie, dlaczego lwy, odsyłam do krótszej wersji w Wikipedii, albo do dłuższej w formie dyskusji na pewnym forum historycznym.

Zaraz obok umieszczona jest dwustronna tablica z "Madonną delle Grazie" Duccio di Buoninsegna. Nie wiem sama, co mnie bardziej porusza, czy tak bliskie spotkanie ze sieneńskim mistrzem, czy sposób wyeksponowania dzieła na czas remontu - falbanki, kwiaty, skos wyłamujący się z osi nawy. Mam wrażenie jakiegoś domowego ołtarzyku.
Świetnie się czuję w kamiennym wnętrzu, nawet zupełnie współczesny tron biskupi nie razi moich oczu. Ciekawa forma. Tuż przed prezbiterium ambona bez kaznodziei zdaje się nadal głosić Prawdy Boże.

A w samym prezbiterium należy koniecznie zatrzymać się przy dwóch obiektach. Przy bogato rzeźbionym relikwiarzu ze szczątkami San Cerbone.

Dzieło o kształcie arki, czy sarkofagu, powstało w XIV wieku. Znowu mamy do czynienia ze skróconą biografią świętego biskupa.
Drugi obiekt z daleka nie wydaje się być niczym nadzwyczajnym. To krucyfiks umieszczony w ołtarzu o kształcie konfesji.

Zastanawiają tylko widoczne z bliska ramiona osadzone na zawiasach.
To bardzo rzadko już spotykany rodzaj figur Ukrzyżowanego. Wiem jeszcze tylko o dwóch tego typu w Toskanii, w Sienie w kościele San Francesco, i kościele San Pietro a Presciano (Valdarno). Ponoć częściej można spotkać je w Hiszpanii i Ameryce Łacińskiej.
Powstawały w średniowieczu i były używane głównie podczas Wielkiego Tygodnia.
W Wielki Piątek rzeźba Chrystusa była zdejmowana z krzyża i składana w szklanej trumnie z ramionami ułożonymi wzdłuż tułowia. Przejmująca dosłowność.

Trudno wyjść, ale chciałam jeszcze porysować.
Przy dobrym aperitifie szybko powstał szkic widoku na katedrę.

I ten właśnie rysunek w formie drukowanej powędruje do Kingi.