ŚWIĘTE BRAMY

Mam pewien, nazwijmy to, system podchodzenia do prania, a zwłaszcza prasowania. Określam go „kumulacyjnym”. Nie lubię żelazka i unikam go tak długo, jak długo się da. Teraz już się nie dało. Po pierwsze świąteczna przerwa, po drugie najwyższy czas było zamienić zawartość szafy na letnią, a ta z kolei zawartość niestety po leżakowaniu w kartonie wymaga prasowania. Tej czynności oddawałam się niemal wyłącznie przez ostatnie trzy dni. Wczoraj w ramach urozmaicenia wymieniłam też wystrój kwiatowy w doniczkach przed domem oraz skosiłam rosnącą w zawrotnym tempie trawę.
W końcu siadłam też do komputera, żeby dotrzymać obietnicy i opisać cmentarz przy San Miniato zobaczony podczas ostatniej wizyty we Florencji. Pomocą była mi „Guida ai cimiteri comunali di Firenze”, którego autorką jest Graziella Cirri.

Wydawać by się mogło, że zabudowania u szczytu schodów wieńczą wierzchołek wzgórza i są jedynym jego elementem.

Dlatego byłam święcie przekonana, że niewielkie kwatery po bokach stanowią cały cmentarz.

Gdyby nie moja wrodzona ciekawość, że nie powiem ciekawskość, nie odkryłabym olbrzymiej części tego świętego pola (jak nawet na mały cmentarz mówi się tutaj). Kolejność przedstawianych tu nagrobków jest dowolna, bez podziału na część przed Bazyliką i za nią.

Już pobieżne spojrzenie mówi, że pochowano tu wielu artystów, architektów. Natężenie rzeźb, bardzo szczególnych grobowców rodzinnych, przekonuje, że faktycznie szlachetne rody wybierały to miejsce dla swoich zmarłych.

Stąd mnóstwo portretów, osób poważnych, nobliwych.

Gdy tak się przyzwyczajam, że swego rodzaju patos bądź surowa powaga jest charakterystyczną cechą wielu popiersi, zaczynam wyławiać wzrokiem inne nagrobki. Oto młoda Dina Manetti, którą w 1901 uwiecznił Raffaello Romanelli. Naturalnych rozmiarów pełnofigurowy portret pokazuje nam przedwcześnie zmarłą młodą dziewczynę w zwyczajnym codziennym stroju, w naturalnym geście, tutaj usmiechnietą, taką, jaką chciała ją widzieć rodzina.

Oczywiście kwatera dzieci zawsze wzrusza, a to portrety, a to anioły. Jeden z nich wydaje się tulić zmarłe dziecko i szykować z nim do lotu ku niebu.

Anioły zresztą towarzyszą zmarłym nie tylko w wieku dziecięcym, to częsty motyw wielu grobów.

Oto anioł na grobie rodziny Pellas De Maillane wyrzeźbiony w 1890 roku przez Augusto Rivalta. Jest on centralnym punktem całego założenia. Wokół niego są elementy przyrodnicze oraz symbole chrześcijańskie, jak np. pelikan będący metaforą, gdyż poświęca własną krew dla młodych. Anioł właściwie niemal przysiadł klękając, patrzy w niebo ręce ma złożone w moditewnym geście przyjmującym wolę Bożą.

Z daleka wydawać by się mogło, że mamy do czynienia z następnym aniołem, ale to Madonna Miłosierdzia w ujęciu znanym nam z dzieła Piero della Francesca.

Figura obejmująca swoim płaszczem ubogo ubrane maleństwa stoi na grobie Silvii Marii de Rogati, przypuszcza się że temat rzeźby jest związany z życiem zmarłej.

Zaraz niepodal tego grobu znajduje się miejsce spoczynku florenckiego rzeźbiarza Alimondo Ciampi. Rzeźby są autorstwa samego zmarłego, a ustawiła je wdowa. Postać w berecie to autoportret rzeźbiarza, przed nim ręce do nieba wznosi w modlitwie młody chłopiec. Bardzo podobną rzeźbę młodzieńca przygotował rzeźbiarz na zamówienie rodziny Visconti-Lessi posiadającej grób na cmentarzu Trespiano, po drugiej stronie Florencji.

Rzadkością wśród nagrobków są płaskorzeźby. Stosuje się je przede wszystkim przy ściennych pochówkach. Oto jedna z ciekawszych kryjąca szczątki doczesne rodziny Spongia. Rzeźbiarz Corrado Feroci podzielił płytę na dwie sceny, w głębi po prawej scenę śmierci syna, zmarłego tuż po Pierwszej Wojnie Światowej oraz, z lewej strony, symboliczna scena śmierci jego matki

Nie mogło zabraknąć przedstawień samego Chrystusa. Oto dwie figury. Pierwsza Chrystusa Zmartwychwstałego na grobie Libero Andreotti, rzeźbiarza z Pescii, więc już pewnie się domyślacie, że i ta rzeźba jest powstała za życia zmarłego i jest jego autorstwa. Jest to replika rzeźby zrealizowanej w Bolzano. Druga rzeźba Chrystusą Błogosawiącego, autorstwa Dantego Sodini pochodzi z grobu Jona Temple Leader, angielskiego szlachcica przybyłego do Florencji w XIX wieku.

Za to nie ma we mnie zgody na poniższą rzeźbę nagrobną:

Ani to krzyż, ani to przedstawienie Chrystusa, brzydkie to to, budzi niechęć, obrzydzenie a nie modlitwę, no chyba że za rzeźbiarza!

Wytchnieniem więc dla oka jest niezywkle ciekawy i dojmujący nagrobek. Nie zauważyłam tam żadnych napisów, ani znaków religijnych, ale dwie sylwetki błyszczące bielą w pełnym słońcu, na tle ciemnych cyprysów od razu kazay mi do nich podejść i się im przyjrzeć z bliska.

Naczyta się człowiek romansów i potem doszukuje w tej grupie jakiejś niezywkłej historii miłosnej. Zastanowiło mnie tylko to, że nie spoglądają sobie w oczy. Tak byłoby słodko i gruchająco. Okazało się, że to rodzeństwo, które zmarło w odstępie roku, Mario w 1944 a Maria w 1945 roku. Nagrobek zamówiła matka. Syn zginął podczas wojny. Córka zmarła tuż przed wyjściem za mąż, przez to przedstawiono ją w sukience ślubnej.

Cmentarz jest miejscem, gdzie spotyka się mnóstwo przykładów interesującej rzeźby nagrobnej o bardzo bogatej ikonografii.

Nie wspomniałam jeszcze o grobowcach rodzinnych pełniących jednocześnie funkcję kaplic.

Ta ostatnia w pasy jest Kaplicą rodziny Coveri, kiedyś należała do rodziny Fidler. To tylko jedna z wielu kaplic należących do obcokrajowców. Między nimi była Elżbieta Horkowska Fidler, która wybrała "Cimitero delle Porte Sante" na miejsce swojego spoczynku. Jej syn Basilio zamówił budowlę w stylu neogotyckim. Pozostawił też pewną kwotę baronowi Alfonso De Rotchild na opiekę nad grobowcem. Ten niestety zmarł i opiekę nad grobowcem przejęło miasto.Po latach wydano zezwolenie rodzinie Coveri na dokonanie pochówku wewnątrz kaplicy.

W przewodniku po cmentarzach komunalnych Florencji znajduje się 128 notek dotyczących nekropolii przy Bazylice San Miniato. Wypatrzyłam niewielką tylko część z tych opisanych. To był raczej rzut okiem, więc i taki na koniec Wam proponuję.