POŚWIĄTECZNE ŚREDNIOWIECZE

Zupełnie nieplanowanie wybrałam cel wycieczki. W sobotę rano zgadałam się z ks. Rysiem, że ma jeszcze gościa i fajnie byłoby się razem spotkać, ale najlepiej w postaci jakiejś wycieczki. Okazało się, że obydwaj panowie nie byli jeszcze w San Gimignano, więc czemu nie? Sprawdziłam zapowiedzi pogody - napawały optymizmem.
Zaczęliśmy od wspólnego obiadu u nas na plebanii a potem samochodem Rysia wyruszyliśmy na trasę.

Krzysztofowi bardzo się spodobało bycie pasażerem, dojrzał nawet chyba do myśli, że nie musi on ciągle prowadzić, może zrezygnować z szarmanckości, zwłaszcza , gdy ma za sobą trzy Msze św, a ja spokojnie miałabym siły na zasiądnięcie za kierownicą.
Podjechaliśmy na parking przy Porta San Giovanni, a tu niespodzianka - brak miejsc! Latem zawsze coś tam znajdowaliśmy. Skąd tyle aut zimą? Może jakaś impreza? Na nic takiego nie trafiliśmy, myślę, że ludzie byli stęsknieni spaceru i słońca. Jako i my.
Znaleźliśmy wolne miejsca na parkingu zwanym P3, przeszliśmy przez mury nieopodal Chiesa di San Agostino, więc pokazaliśmy panom tablicę upamiętniającą Iwaszkiewicza, który przemieszkiwał w San Gimignano.

 

Przy okazji malutki konkurs bez nagród: Jest na niej błąd - jaki? Dla zwycięzcy gromkie wirtualne oklaski.
I pod tą tablicą nasze drogi się rozeszły. Rysiu z Wojtkiem ruszyli  pierwszy raz smakować średniowieczne mury, a nas nogi powiodły do kolegiaty zwanej katedrą. Swego czasu była nią faktycznie, ale po zniesieniu diecezji San Gimignano oczywiście straciła ten tytuł.
Pierwszy raz miałam możliwość obejrzeć wnętrze. Bilety kupuje się w malutkim muzeum sakralnym i wchodzi bocznym wejściem wiodącym przez ładną loggię. Niby wiedziałam, co się znajduje wewnątrz, ale i tak jęknęłam z zachwytu. Wiedza moja była oparta niemal jedynie o słowa, gdyż fotografii wnętrza jest niewiele a podczas zwiedzania obowiązuje zakaz fotografowania, w związku z czym muszę się ograniczyć do opisu słownego plus reprodukcji znalezionych w internecie.
Niepozorny Kościół Matki Bożej Wniebowziętej kryje w sobie niezwykłe freski. Wejście (bocznymi drzwiami) wprowadza pewien bałagan w ich oglądzie. Należy podejść do drzwi z wejściem głównym i tam zacząć zwiedzanie.
Nad ścianie z wejściem głównym widnieje olbrzymi fresk ze Św. Sebastianem mającym chronić mieszkańców przed zarazą. Sam wytrzymał grad strzał i uległ dopiero pałowaniu, więc nie dziwi że jest patronem tych, co muszą się zmagać z dżumą. Fresk ten uważa się za jedno ze słabszych dzieł Benozzo Gozzoliego, ale ja chciałabym tak "słabo" malować. Wbrew tematowi malunku moją uwagę szybko przykuły anioły z półkola w górze sceny. Najpierw zobaczyłam niezwykły róż największego łuku (reprodukcja niewiele o nim mówi) a potem dopiero zaczęły mi się jawić te niebieskie i czerwone, by na samym końcu zobaczyć wychylające się zza linii półkola skrzydlate duchy.
Nie ma co opuszczać głowy po obejrzeniu fresku, wystarczy tylko obrócić się o 90 stopni w prawo bądź lewo i obejrzeć, co nas czeka po śmierci. Oczywiście zależnie od zasług bądź przewinień. Stojąc plecami do ołtarza po lewej stronie widzimy świętych obcowanie, za to po prawej przerażające sceny piekielne. Niestety freski są niedoświetlone, położone pod samym sklepieniem nawy głównej. Trzeba było zabrać ze sobą lornetkę, jak do Kaplicy Sykstyńskiej, ale skąd mogłam wiedzieć? Udało się wypatrzeć diabły dotkliwie dręczące czy wręcz torturujące grzeszników, wypróżniającego się pieniędzmi na twarz, czy też powstrzymujące obżartuchów przed dotarciem do jedzenia na bogato zastawionym stole.
Lekko obniżając mocno zadartą głowę zaczynamy śledzić historię Starego Testamentu. Niestety nie wszystkie kwatery się zachowały, najbardziej bolesne jest miejsce, które zniszczyły wstawione tam organy. Sceny stworzenia świata zajmują najwyższy poziom trzyrzędowych fresków. Drzewo dobra i zła wcale nie jest tu jabłonią, lecz czymś bliższym palmie. Ewa z ufnością skierowana ku Bogu bezkrwawo wyłania się z boku Adamowego, a w tle podziw budzi soczysta i zróżnicowana mocno roślinność raju. Na wszystkich scenach namalowanych w górnym pasie lunet Bóg niczym całopostaciową aureolę ma przyczepione do płaszcza anioły. Nigdy wcześniej takiego przedstawienia nie spotkałam.
Józef chyba nie do końca zdaje sobie sprawę z tego, co szykują dla niego bracia, których zazdrość budził nie tylko wyróżnianiem przez ojca, ale i swoimi snami. A wszak miał nieźle egocentryczne sny: snopy zboża kłaniające się uwiązanemu przez niego snopowi, czy też ciała niebieskie oddające mu hołd.
W scenie przejścia przez Morze Czerwone bardziej przykuwa uwagę połów pieczołowicie odmalowanych ryb, niż zatracenie faraońskich wojsk.
Ciekawe, że malarz Bartolo di Fredi wśród wielu niezwykle barwnych opowieści biblijnych dużo uwagi poświęcił dziejom Noego oraz Hioba (od czasów dostatku, z przejmującą sceną trzęsienia ziemi zabijającego całą rodzinę, po osamotnienie w trądzie).
Po przeciwnej stronie na ścianie prawej bocznej nawy rozkolorawia się Nowy Testament o autorstwie przypisywanym Lippo Memmiemu lub Barno da Siena (który jednak ponoć w ogóle nie istniał). Jeśli chce się zachować chronologię wydarzeń to trzeba trzykrotnie przejść w tę i z powrotem wzdłuż nawy, gdyż następstwo czasów jest mniej więcej pasmowe a nie wydzielone przez architekturę. Tak jak poprzednio najstarsze wydarzenia są u góry, w środku nowsze a najniżej ostatnie. Dlatego na znalezionej przeze mnie fotografii widać Zwiastowanie, wjazd do Jerozolimy, Ostatnią Wieczerzę oraz Zdradę Judasza. Szczególnie ubawiła nas scena zwiastowania. Anioł nieprzyzwoicie ubrał się w koszulę nocną, no i  w końcu wydało się skąd św. Łukasz znał tę scenę. Widzicie podsłuchującą służącą?
Trochę wstyd się podśmiewać z poważnego malarstwa i tematyki, ale czyż nóżki baranka na talerzu ostatniej Wieczerzy nie przypominają gumowego kurczaka używanego jako rekwizyt między innymi przez Grzegorza Halamę?
Właściwie to tego typu malarstwo bardziej mnie rozczula niż rozbawia, z tą swoistą prostotą i naiwnością a zarazem głębią przekazu. Usiłowałam znaleźć więcej przykładów na freski z Nowego Testamentu, bez większego powodzenia, a szkoda. Trudno bez tego namówić do zachwytu nad wyrazistymi scenami z życia Chrystusa. Nawet z małą znajomością malarstwa Simone Martiniego widać jego wyraźne wpływy na autora niektórych scen z kolegiaty w San Gimignano. Zdumiewa precyzja bandażowań na zmartwychwstałym Łazarzu, lekko wodą przesłonięta nagość Chrystusa podczas chrztu w Jordanie, strach budzi rzeź niewiniątek, a Szymon Cyrenejczyk nie kryje wściekłości, że dał się wrobić w upokarzającą go sytuację. Scena Ukrzyżowania łamie schemat podziału zajmuje cztery zwykłe kwatery, przez co czujemy się niemal fizycznie wciągnięci do uczestniczenia w wydarzeniu. Olbrzymia, dynamiczna, pełna szczegółów kompozycja. Dla tej jednej sceny warto poświęcić dużo więcej czasu. Niestety zimą kościół jest otwarty tylko do 17.00, nie mamy zegarka, więc na wszelki wypadek idziemy jeszcze ku jednemu wzruszeniu.
Tym razem wchodzimy w kameralny świat bocznej kaplicy ku czci św.Finy patronki miasta. Fina była dziesięcioletnią dziewczynką, gdy w wyniku choroby została sparaliżowana i następne a zarazem ostatnie pięć lat swojego życia przeleżała bez ruchu w pełni zawierzając się z cierpieniami Bogu. Działo się to w XIII wieku. Zażądała, by położono ją na dębowej desce, gdzie nękało ją robactwo i myszy. W kaplicy są dwa wspaniałe freski Domenico Ghirlandaio uwieczniające najbardziej niezwykłe wydarzenia związane z życiem i śmiercią św. Finy. Prawe malowidło to scena ukazania się dziewczynce Grzegorza Wielkiego przepowiadającego jej śmierć. Widzimy tam też kwiaty, które wyrosły na desce w chwili śmierci leżącej na niej chorej oraz myszkę ukrytą pod deską. Mistrzowie w tamtych czasach często dostarczają nam wiedzy o ówcześnie używanych przedmiotach. Tutaj jest to np. karafka z wąską szyjką i nałożona na nią szklanka. Lubię takie detale.A po lewej stronie kaplicowego ołtarza uczestniczymy w egzekwiach świętej, którym towarzyszą pierwsze cuda. Dzwony uruchomione przez anioły, chłopiec dotykający zwłok odzyskuje wzrok a opiekunka Finy odzyskuje sprawność w ręce. Autor dzieła uczestniczy w wydarzeniu nie tylko je malując, ale też i namalowawszy autoportret. To ta postać za biskupem z lewej strony, a jeszcze bardziej w lewo stoją jego pomocnicy. Ciekawe co powodowało malarzami, że nie wystarczał im podpis, wiedza ludu o autorstwie fresku? Czy to duma, chęć podwójnego przetrwania w pamięci potomnych? Gdy parę wieków później Jacek Malczewski malował swoje obrazy namiętnie lokując w nich autoportrety odczułam to jako skrajny egocentryzm. Czy i tak jest w przypadku nauczyciela Michała Anioła?
Można się domyślać, jeszcze paru skarbów w kolegiacie, ale nie potrafiłam znaleźć żadnego automatu uruchamiającego dodatkowe oświetlenie. Czyżby nie było tam takiego urządzenia? Wzrok więc męczy się wysiłkiem i pozostaje niepewność, co kryją cienie ledwie ujawniające kaplice.
Wyszliśmy na zewnątrz. Krzysztof poszedł jeszcze raz do muzeum zapytać się, czy mają może jakiś porządnie wydany album z freskami. Bo zakupiona wcześniej książeczka nie zaspokajała
potrzeby utrwalenia tego, co widziały oczy. O dziwo! Nic takiego się nie ukazało. Dziwne. Podejrzewamy, że proporcjonalnie ilość turystów  zwiedzających kolegiatę do tych snujących się po uliczkach jest znikoma i nie warto wydawać dobrego albumu. Choć przyznam sama, że chyba głupio to sobie tłumaczę, bo przecież jest tutaj zwyczaj wydawania cudownych albumów przez banki. Nie chce mi się wierzyć, że nie wydano nic związanego z tymi wspaniałymi freskami.
A ja w tym czasie usiłowałam zatrzymać chwile zmierzchu w San Gimignano.

Czasu do spotkania z naszymi podróżnikami nie było wiele i po chwili wszyscy odnaleźliśmy się na Piazza della Cisterna. Trochę schodząc z zatłoczonych głównych uliczek doszliśmy do parkingu, by ...

Wsiąść do samochodu i pojechać do oddalonego o 13 km Certaldo. Głównym celem był bar Boccaccio i cappuccino o tej samej nazwie. Latem na studni przed nim studzienka opływa w kwiaty, a zimą przycupnął na niej żłóbek.

To miała być niespodzianka dla Ryszarda i Wojciecha i... była:

 

Zasiedliśmy w wyremontowanej sali, która i tak niewiele straciła z charakteru świetlicy ludowej. Byliśmy tam jedynymi stranieri. Wszyscy pozostali to lokalna ekipa o przekroju wiekowym od niemowlęcia po babcie. Dwa stoliki okupowało męsko-damskie towarzystwo grające w karty. Obok nas zasiadły na ploteczkach cztery sędziwe panie. Ot! niedzielne popołudnie.
A że zima to po cappuccino skusiliśmy się jeszcze na ciepłą czekoladę. Uzbrojeni w kalorie odbyliśmy krótki spacerek po ceglanym Certaldo Alto i wróciliśmy do domu.

Dzisiaj od rana przekonaliśmy się, jacy to z nas farciarze. Śnieg sypie gęsto i po zetknięciu z ziemią topi się nie zostawiając białego śladu. Błogosławieństwo? Śnieg - nie, ale wczorajsze słońce i lekki chłodek - jak najbardziej tak :)